Απόκριες στο Δαδί

Έντονο χαρακτήρα είχαν οι αποκριές τα παλιά χρόνια στην Αμφίκλεια (Δαδί). Από την πρώτη ημέρα κιόλας οι Δαδιώτες, άνοιγαν το τριώδιο, άλλοτε μασκαρεμένοι και άλλοτε όχι, γλεντούσαν και διασκέδαζαν, τραγουδώντας τραγούδια αποκριάτικα, σατιρικά, σκαμπρόζικα, πειρακτικά και πολύ πιπεράτα…. που μέσα τους είχαν πειράγματα και υπονοούμενα.  

Λάτε μωρέ λάτε να ειπούμε ψέματα,

Λάτε να ειπούμε ψέματα πέντε σακιά γεμάτα.

Ποιος εί – μωρέ, ποιος είδε το σκαντζόχοιρο

Ποιος είδε το σκαντζόχοιρο με το τσαπί στον ώμο

Να σε – μωρέ,  να σεργιανάει στις αργατιές,

Να σεργιανάει στις αργατιές, να λέει ποιος θέλει αργάτες!

Φορτώ – μωρέ,  φορτώσανε το μέρμηγκα

Φορτώσανε το μέρμηγκα πέντε κιλά ρεβίθια,

Βάλαν  μωρέ, βαλάν – κι απανωσάμαρα

Βάλαν κι απανωσάμαρα σαράντα κολοκύθια!....

Τα αποκριάτικα τραγούδια μιλάνε για την ακαμάτρα κοπέλα, για τη ζωηρή παπαδιά, για το γέρο που παντρεύεται κοριτσάκι του μαγιού, το λουλουδάκι, για γριές που θέλουν παντρειά κ.λ.π. Δεν πρέπει να λέγονται άλλη εποχή, γιατί ψωριάζει, λένε, η μύτη.

Το πιο μεγάλο ξεφάντωμα γινόταν την Τσικνοπέμπτη, τα Σάββατα και τις Κυριακές,.  Όλα τα Σάββατα της αποκριάς, μόλις έπιανε το σούρουπο,  οι Δαδιώτες ανάβανε φωτιές στις γειτονιές με κέδρα και πουρνάρια τα γνωστά μας «χέι», απομεινάρια από τις αρχαίες Διονυσιακές γιορτές. Στο «χέι» έβγαινε όλη  η γειτονιά με μεζέδες, πίτες, κρασί.  Χόρευαν όλοι μαζί – μικροί και μεγάλοι, μασκαρεμένοι και μη – πηδούσαν  τη φωτιά και με τα αποκριάτικα τραγούδια το γλέντι κρατούσε πολύ αργά. Αυτές τις ημέρες για χάρη του «χέι» επιτρεπόταν ο σταχτοπόλεμος, τα πειράγματα και κάθε είδους αστεία…

Το Σάββατο της Τυρινής ήταν ψυχοσάββατο και με παξιμάδια και στάρι βρασμένο πήγαιναν στην Κυριά, έτσι λένε το νεκροταφείο που πήρε το όνομα αυτό λόγω της εκκλησίας που είναι αφιερωμένη στην Κυριά την Παναγιά. Την τελευταία  Κυριακή μαζευόντουσαν οι συγγενείς και  «απόκρευαν» . Επίσης, σε πολλά μαγαζιά διασκέδαζαν με τα «κλαρίνα» ως το ξημέρωμα.

Την Καθαρά Δευτέρα μαζί με τα άλλα σαρακοστιανά έτρωγαν και άσπρα φασόλια, τις «γριές», όπως τα έλεγαν. Ήταν νερόβραστα φασόλια, που πήραν αυτό το όνομα από τις γριές που τα ετοίμαζαν, διότι ενώ όλη η  οικογένεια έβγαινε έξω για να γλεντήσει, στο σπίτι έμεναν μόνο οι γριές και τα ετοίμαζαν. Μάλιστα έριχναν κτυπημένο ξύδι με αλεύρι, κάτι σαν κρέμα.

Οι νοικοκυρές στόλιζαν τα παράθυρα ή τα μπαλκόνια με υφαντές κεντητές κουβέρτες, κεντητά σεντόνια και μαξιλάρια (αυτό γινόταν πιο παλιά στις ονομαστικές γιορτές). 

Την   Καθαρά Δευτέρα οι κοπέλες έκαναν τις αλμυροκουλούρες. Κουλούρες  ζυμωμένες με αλεύρι,  που έπαιρναν από τρεις πρωτοστέφανες και πολύ αλάτι. Τις κεντούσαν με το κεντηστήρι, τις έψηναν στη γάστρα ή τη χόβολη και τις έτρωγαν το βράδυ. Διψούσαν όμως και όπως θα ονομάζονταν αυτός που θα τους έδινε νερό στο όνειρο τους, έτσι θα έλεγαν και το παλικάρι που θα παντρευόντουσαν. Την Τετάρτη μετά τις αποκριές η παντρεμένη κόρη θα πήγαινε στους γονείς της τα «τριήμερα», δηλαδή ρεβίθια με μανέστρα ή ρύζι πασπαλισμένα, πρεβέντα σε πλάδια, κρασί, χαλβά και ποτό, για να τους ευχηθεί καλή σαρακοστή. 

Ένα έθιμο με πολύ βαθιές ρίζες, που μαρτυρεί το δέσιμο της παραδοσιακής οικογένειας στην Αμφίκλεια. Αλμυροκουλούρα και πρεβέντα των τριημέρων συναντά κανείς σήμερα στο Μουσείο του Άρτου της Αμφίκλειας, του οποίου το κεντρικό θέμα, ο άρτος, εξετάζεται σε σχέση με την τοπική ιστορία, την κοινωνία, την παράδοση, τα έθιμα και τις τοπικές ιδιαιτερότητες που αναπτύχθηκαν λόγω της γεωγραφικής θέσης, του κλίματος και της εξέλιξης της γεωργικής τεχνολογίας.

Σήμερα οι αποκριές στην Αμφίκλεια γιορτάζονται διαφορετικά, αλλά, ευτυχώς, διατηρείται ο βασικός κορμός των εθίμων, όπως:

• τα «χέι» στις γειτονιές
• το μεγάλο «χέι» το τελευταίο Σάββατο της αποκριάς, που ανάβει ο Δήμος στην πάνω πλατεία και προσφέρονται κρασί, μεζέδες….(καθιερώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960 από την τότε Δημοτική Αρχή) 
• η Παρέλαση αποκριάτικων αρμάτων και πεζών ομάδων την τελευταία Κυριακή και το κοντοσούβλι "ΓΙΓΑΣ"στην κάτω πλατεία
• το μοίρασμα της φασολάδας την Καθαρά Δευτέρα στην κάτω πλατεία από το Λαογραφικό  Σύλλογο μαζί με λαγάνες και άλλα σαρακοστιανά

 Πηγές και φωτογραφίες : http://dadi-amfikleia.blogspot.com/ , http://lykeioamfikleias.blogspot.com/